Aflevering De Boeddha, Humanist En Therapeut Voor Onze Tijd - 2/3 - Mei 2023

Tweede van drie lezingen over de Boeddha en het boeddhisme. Het boeddhisme is géén religieuze of mystieke leer of praktijk, maar is op de eerste plaats een levenskunst, een humanisme, een praktische existentiële filosofie, gebaseerd op redelijkheid, niet op het geloof in een godheid of een hiernamaals. Net zoals bv. de relativiteitstheorie van Einstein, lijkt het boeddhisme aanvankelijk vreemd en moeilijk omdat de uitspraken van de Boeddha zo radicaal zijn en ingaan tegen het zwaartekrachtveld van onze gewoonten en ons intuïtieve 'weten', met name wat betreft het lijden. Net zoals de relativiteitstheorie een eenvoudige, compacte en elegante formulering van het fysieke universum is, is het boeddhisme dat voor het mentale universum en het leven van de geest. Maar net zoals met de relativiteitstheorie wordt de echte schoonheid en diepte pas duidelijk als men de eenvoudige, compacte en elegante formuleringen echt begrepen en geïntegreerd heeft en net zoals de relativiteitstheorie kan men het boeddhisme steeds weer opnieuw bestuderen en altijd weer dieper begrijpen. De essentie van het boeddhisme is zeker de visie op het lijden, zoals vervat in de vier nobele waarheden: de onvermijdelijke realiteit van het lijden, de oorzaak van het lijden, het beëindigen van het lijden en het pad naar een vredevolle geest. Mindfulness is een contemplatieve bewustzijnspraktijk die vooral in het Oosten werd ontwikkeld, maar die recenter - onder meer onder impuls van Jon Kabat-Zinn en de onlangs overleden Thich Nhat Hanh - ook door de westerse psychologie en psychotherapie werd ontdekt als een bijzonder interessante methode om tot meer welzijn te komen. Mindfulness komt in wezen neer op het leren beoefenen van de dharma, d.i. de leer van de Boeddha, hoofdzakelijk in de vorm van bewustwording, inzicht en meditatie. Bij meditatie moet niet op de eerste plaats aan kussentjes, kaarsjes, wierook of belletjes gedacht worden, maar aan een praktische, filosofische, beschouwende levenswijze en het nemen van verantwoordelijkheid voor het eigen welzijn in het leven van elke dag. De bedoeling van meditatie is niet gedachten en emoties te bedwingen of te controleren, maar te beletten door gedachten en emoties gecontroleerd te worden. Het komt neer op het inzicht dat gedachten op de eerste plaats alleen maar gedachten zijn, dat wil zeggen zuiver psychische gebeurtenissen die niet noodzakelijk naar een actuele realiteit verwijzen, en dat emoties in de meeste gevallen reacties op gedachten zijn. Door deze inzichten ontstaat de mogelijkheid gedachten en emoties te creëren die ons groter maken en ons welzijn vergroten. De uiteindelijke bedoeling is in het dagelijkse leven een houding van welwillendheid, sereniteit en welzijn te gaan beoefenen. Ook bij coaching en therapie kan mindfulness een belangrijke rol spelen. Eindelijk komt men ook in het westen tot het inzicht dat de meeste problemen niet verdwijnen of opgelost worden door ze te bevechten of te bestrijden, maar dat een houding van ‘peace of mind’ en van sereniteit veel effectiever blijkt te zijn.