Aflevering Prof. Dr. Jean Tillie: Politicoloog, Hoogleraar Uva, Voormalig Decaan Aan De Hva En "Toekomstig Fotograaf"

"Gebruik je talent, maar wees er niet trots op. Het is geen verdienste. Het is een plicht."............ Jean Tillie groeide op in een flat aan de rand van Maastricht, in de wijk Nazareth. De snelweg A2 zoemde op de achtergrond, en de tribunes van MVV lagen in het zicht. Hij was enig kind, zoon van een treindienstleider bij de NS, en groeide op in een stil huis, met een moeder die veel televisiekeek en een vader die ploegendiensten draaide. In die stilte ontwikkelde zich een scherpe geest, een jongetje dat goed kon leren en doorhad dat hij anders was. Die andersheid bracht hem soms in een isolement. Hij werd gepest, tot hij op een dag terugsloeg. Het was een vormende ervaring. “Afbreken kunnen we allemaal,” zou hij later zeggen, “maar opbouwen – dát is moeilijk.” Zijn eerste confrontatie met onrechtvaardigheid kwam via zijn grootvader, rangeerder bij de Spoorwegen. “De Partij van de Arbeid verraadt de arbeidersklasse,” zei opa toen. Jean was een jaar of elf. Het was het begin van een politiek bewustzijn dat zich zou verdiepen, verzetten en vormen. Op de middelbare school werd hij radicaler. Hij verzette zich tegen regels, tegen onrecht, tegen gezag dat niet rechtvaardig voelde. Samen met een paar medescholieren gaf hij het anarchistisch pamflet Het Zwarte Lampje uit, tot ergernis van de schoolleiding. Later, in Amsterdam, sloot hij zich aan bij de kraakbeweging, gooide een rookbom bij de inhuldiging van Beatrix, en belandde tweemaal in de gevangenis. Eén keer zat hij met een drievoudig moordenaar in de luchtkooi. “Toen begon mijn deradicaliseren,” zegt hij. “Ik zag dat de beweging kleiner werd, maar ook gewelddadiger en besefte “dit leidt nergens toe.” De rebel zette zijn gitaar aan de kant – een ander pijnlijk moment. Als jongen speelde hij op conservatoriumniveau, maar toen hij faalde op een toelatingstoets, liet hij de gitaar twee jaar onaangeroerd. “Dat is misschien wel de grootste fout uit mijn leven geweest.” Een les die bleef hangen: niet stoppen bij tegenslag. Doorgaan. Toen hij vader werd op zijn 24e veranderde er iets. Hij studeerde af in de politicologie en promoveerde op de ‘stemkans vraag’ – een verfijnde manier om politieke voorkeur te meten. Onderzoek werd zijn nieuwe vorm van engagement. Geen slogans meer op muren, maar theorieën, data, nuance. In Amsterdam onderzocht hij samen met Meindert Venema politieke participatie onder migranten. Ze ontdekten iets belangrijks: hoe meer een gemeenschap intern verbonden is, hoe groter de participatie in de samenleving. Zelforganisatie bleek essentieel voor burgerschap. Zijn onderzoek vond internationaal weerklank, maar hij koos ervoor om zijn academische carrière te verruilen voor een bestuursfunctie aan de Hogeschool van Amsterdam. Niet als stap terug, maar als bewuste keuze: “Ik ben een eerste generatie student. De HvA is een emancipatiemachine – en daar wilde ik bij horen.” Als decaan maakte hij van de HvA een kennispartner in de stad. Met buurtcampussen, praktijkgericht onderzoek en verbindingen met wijken en bibliotheken gaf hij vorm aan een instelling die middenin de samenleving staat. Een universiteit is belangrijk, maar een hogeschool verandert levens. En dát was zijn missie. Tot op de dag van vandaag is Tillie een bescheiden man. Ego interesseert hem niet. "Iedereen in een organisatie is evenveel waard – van de portier tot de hoogleraar." Zijn levensmotto is eenvoudig: "Gebruik je talent, maar wees er niet trots op. Het is geen verdienste. Het is een plicht." Zijn allergie voor autoritair denken is gebleven. Zowel links als rechts-extremisme, zegt hij, delen dezelfde structuur: ze kennen slechts één waarheid, sluiten communicatie uit, creëren wij-zij-denken. “De democratie,” zegt hij, “moet sterk genoeg zijn om radicalisme te kunnen verdragen.” Maar ook: “De grootste vaardigheid die we moeten leren is luisteren. Echte, diepe aandacht. Daar begint het.” Jean Tillie is gestopt als decaan, maar zijn werk leeft voort. In studenten die leren reflecteren. In docenten die ruimte krijgen. In wijken die meebouwen aan kennis. En in de man die hij elke dag in de spiegel ziet. "Zolang die tevreden kijkt," zegt hij, "dan weet ik dat ik mijn werk goed gedaan heb."